Merhaba dostlarım. Bugün sizlere “Hıdırellez” veya başka bir söyleyiş ile “Hıdrellez” ve ritüellerinden bahsetmek istiyorum. Malum, 5 Mayıs gecesi ve 6 Mayıs günü her yıl Hıdrellez kutlamalarının ve ritüellerinin gerçekleştirildiği zaman dilimi.

Öncelikle bu yazımda Wikipedia üzerinden ulaştığım, Sayın Kemal Güngör’ün 1956 Yılında “Türk Etnoğrafya Dergisi”nde yayımlanan “Anadolu’da Hızır Geleneği ve Hıdırellez Törenlerine Dair Bir İnceleme” başlıklı değerli makalesinden yararlandığımı belirtmek istiyorum.

Makaleye göre, hayat suyunu içerek ölmezliğe ulaşan ve insanlar arasında dolaşarak başı sıkışanlara yardımcı olan Hızır ile denizlerin hâkimi İlyas’ın bir kıyıda buluşmaları ile ortaya çıkan (Hızır İlyas ) deyimi daha sonra halk dilinde Hıdırellez’e dönüşmüş. Hıdırellez hem ülkemizde hem de Türk Cumhuriyetleri’nde kışın sona erdiği ve doğanın tam olarak uyandığı gün olarak kabul ediliyor.

Hıdırellez deyince muhtemelen aklınıza ilk olarak, yanan ateşin üzerinden atlayan insanlar gelir. Dileklerin yazılı olduğu kâğıtların gül dalına asılması, dilenen şeyin taşlardan bir modelinin yapılması da sizlere yabancı gelmiyor olabilir. Ayrıca, Hıdırellez gecesi güllerin altındaki toprağa metal para gömülmesi ve sonrasında bu paranın uğurlu kabul edilerek bereket getirmesi için çanta veya cüzdanda taşınması da benim bugüne kadar şahit olduğum Hıdırellez ritüelleri arasında yer alıyor.

Kemal Güngör’ün makalesinde yer alan diğer ritüeller ise; güneş doğmadan önce beyaz elbiseler giyerek yeşil ve bol sulu kırlarda eğlenmek, kırk bir çeşit çiçek toplayıp kaynatıp sularını içmek ve kırk gün bu su ile yıkanmak, salıncaklar kurmak, şarkılar türküler söylemek, oyunlar oynamak, baharın ilk kuzusunu keserek yemek yer alıyor. Bereket ve bolluk için yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızlarının açık bırakıldığını da hemen ilave edeyim. Diğer adetler arasında, dilekleri kâğıda yazarak akarsuya atmak, içinde su bulunan bir çömleğe kendilerine ait yüzük, küpe v.b. bir eşya koyup ağzını tülbentle bağlayarak gülfidanının altına bırakmak yer almakta.

Bu vesile ile, “UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri ”ne 2017 yılında kaydedilmiş olan  Hıdırellez’in, bu yıl öncelikle Covid-19 salgınından dünyayı kurtarmasını ve hepimize sağlıklı, mutlu, bereketli günler getirmesini diliyorum.

Not: Sayın Kemal Güngör’ün makalesine aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz (Sayfa 56-72).

http://www.kulturvarliklari.gov.tr/sempozyum_pdf/turk_etnografya/01.turk.etnografya.pdf